Home
Kobat Kofalema Elata Tabiyata Ňerana Kida Atimakin Šasunni. Latta Minta Asatta Alatta Asselman
- Details
- Published on Wednesday, 13 June 2018 14:51
Agara kišamowabbu orala oiniyodowa ufkes kiyano lajinoski sosone dirara kiša gosumowana kantike. Tamana Higdef usula allebbu ududa kanunabbu komalkema lagaňakin kesabbu gufediski lakin kanunabbu masowa kiboma Higdef usulan dabbu kommi kodoroma oššalowa kumuski “
woyane usula kimeda osamiyesi kormeki ududa masa oikesumaski” attile ňerabbu koibiša furda farda keddusowa kudusuna goske. Rezene da Erkulami kenadi gosumowa minda 27 si Barentula kofestama fardolle inna lilikena kidorke. Wamiyoka Selemun da Israella kosima Ertereya ambasaderana oinamiya kiňeraki ištaske. Innakin jarimata taggima ay kosso? Gufedasi kosimma sama, kodamma awra, kodoromma oššala salanunasi sullumasibe marbatasibe? No inna gatenakin fedima kišaya ňerana kormana kida atimabbu kosabbu kišaki taleniyesina inna botata lilikenabbu gašafina šafos kinolamowabbu aykaddino Ertereya Kunama kišano košere sulluma koitena?
Šabiya usulakin kakosasamam kosiya botatana ňerana kida atimana kormana deya. Inna tabiyatenayebbu išigolette kišano kolla mallaytette nokodargenni nokotaytanni nokotafenni. Higdef usulanda derňadima tabiyata bayenayebbu kosabbi kišamowa aykišabessa oine kantike. Higdef usulam udušemena tabiyatiyabbu ay kosabessa oine kantike. Kosusan Kunama košera kasakala Šabiyana Higdef usulam udušeme Anna kaila koinamena angudena kosamma kišaya ka nafare dittiya košoda iteta kuno oine tammake ay tagamila kakosibessa wiňňabbu kantike ukuniňňabbu katikke.
Tama fanakenalle ňela siyasatan deya. Ňellella gunumma košera artowayesi deya agara mose mara (majority rule) dabbu kodorno tammata kakosoda godima. Ňela ňašanda agara artam gunusumowabbu kakosoda kakonadida lilikena osa kolo gonke. Iša ditta inna gatena košerella tummada akkabesunnimowabbu ňela ňašeda okosimowaye bubiyekin kogošama awrowa (word, morpheme or diction) summanki tummadiya kotiribaki suňan gomme laga sasala biyende kokoske. Ňelabbu ududa kokomintiki federal kanada konandiki sullumabbu oiniyon gomma lagekin Ethiopia kime Swizerland yette kokala kekena kekemena deya. Oinabu ňela košerella aw laga mintella dannoda wasosuma siyasata ayiban deya. Academy kosasabbu kosada nimininasina ayibiyena kosodiya tabilena kinnake ditta gumušabbu fenki ila kesomabbuna imi kesomabbu kosada naminkedabbu fanenunni. Kosada kosasa nenediyabbu agara sasata nelebbu kodarmaki kobin kokki sellasi kona igija (generation) košitossi nafosumabbu wasa kišamabbu ditta ka ellam iminimossi AMEN dabbu kobin kokana sana nume. Kosada kosasa kodarmaki ammata kodoronasi (Research or paper work for discussion) ditta altarela fanenubbu kotadowa aw košerellam ibin kikana andada nume. Ňela kosada awra mujebbu nikela nidoronokowa nume. Alufebbu kodorona awre nububaki niminina kosada (words or word analysis) ekkenabbu awra habbatella (word) inkedabbu konandibessa innassi kišannema kosasa gata “morphology” dabbu kokidaman deya. Awra ašurella (word mmowa) “morphology” kosasala “morpheme” dabbu kokidana. Inna kosasa damanena awre inkedabbu kokonandinassa oina nitakenasi kišamma kišaya ňelella kura latta jinisanda syntax dabbu kokidamowa esobbu nitakenni.
Oinabbu Kunama ňelala kosada niminina kišaya ekkenabbu ňela jinisa kosasa ondobe salleda “the four supra segemental linguistic parts: semantic (meaning abbara aw manata), Phonology (sound system or meena, gunuda), Morphology (word system or awra konanda ondoba) komalda syntax (sentence construction system, lawa udumala dora ondoba) la koddima kosasa kogošake. Ide kosada kosasa niminima bubiyala gomata sase-advisors ninnanowana animinda abarmowa deya. Oinabbu ňela konyumama siyasata abbara (political connotation) kinamowabbu Anna kesi ililikima nume dowana kekitta. Lakin ňelala kosada kominina kišaya siyasata kosan gommowana kobinki inakema bubiyasi akosse kosana heske. Abarma ňela kililikimabbu koddima kosasa kogošake. Asatta kosadowa nigan gonumala enasi tabila ketuki gomata kesoki maros gosuma gomata-sasa (advisor) kogošina tabilowa deya. Innakin adagata toma kulala aw altarela gonki nilattabbu aabe dabbu kobin kokana sana nume.
Otakemabbube otakemmabubessa kosadala kodoromma SAMA si mayda nilattakedabbu totagen gommowaye doggagomunam kosiya babara uyella tama kokala makosasake mare dabbu katakki ankatiya kasomowaye deya Kunamala ayla gila gerana laša aw sesa ukuna gera had kadiginima “darka, kelasi masonammo” tammata kosa kiša kasono kassunasi darbedki haydala kakosima. Tamana oina kokala kodorobbu dugula kurellasi ena usina-sadina, Sabandabbu kakosoloki kunyidina gatowa Kunama tummadasi ilannidowa ay bayi kinano kona naudabbu soga okola gommo? Erkukodisu hakitta, koya kišomma, tummada kisanema nekedala komaldata gasunowakin kulisunni.
Sada usa, ora suka lilika tokorowa Kunamala haraski Kunama tummadasi aykalli kisaladabessa kosas kitakki usa-sada kosa tummada bagana, kokka elegandabbu siyasata kitabe kilattaki, farde kususuki oine tamma Amerikakin Šimelbata usa kokoso awn koinama gatowa bubiya kifegedamana “sadine usine” dabbu kokotakki okoibama Kunameda saridabbuna kunyidabbu itakema igidakinna košeriyekin kodiginabbu kosano samara oiniyodabbu bettinki olajimesina Kunama tummadata kikas gosuma kittita kišamowa maydabbu katakena heske. Innakes kinenema lilika jolesi Kittita subbidadabbu kawiki ka aw mara nafarabbuna toliyata kelenata kibacina.
Tamata kameno kakuno sate 24 Kunama ankatana gadiyatasi adugaba lakaski ibac gosuma Erkukodisuna Erkukodisu hellala sof suma Kunamana deya. Erkukodisu Kunama kida, furda aw samabbu kitarebima siyasata elata kišammowa Kunama sasowa maida kitakke. Baganomakedineda kosa tarakin šanki lilika siyaba nissala alila koinammabbu Erkukodisu ikoma tabilowa kokoibamesi tamakin galle 50 ta gamuyana kofegeda kokonnimowa okosasana heske. Erkukodisu imesina kibesaki daris kišoki Kunama tummada fardata kikas gosuma kittita kišamowa kotakemmesi targamunasi kisasanowakin šaski imette sogala kuna gatowa kosimme. Innakin adagata sugala kitoma bubiya akosasella kalla botatosuma, kotade aw dine (katolike, Sebedese boarding oskola itela aw Aslama jamela) kasiya kokonajinasi sugunki otomena iwa imamalena kitakemme akosasa masake Kunama sama matakenki sogala koluno kanti godke. Kotade bariye Kunama agarata lewemma ayibe angude nume. Padre Jawakinoke košera aňňadebbu lakin Kunama sola kose kiše aykalle kitatobessa matakemma nume. Iša ditta lilika alilasi kosa tarabbuna haddadabbu komusunasi botaton gomme otakenam kosiya ekotatagu dowakin kodana kosimme.
Afayyadaňa ankatiname Kobat Kofalema Elata Tabiyata Ňerana Kida Atimakin Šasunni. Suma aniboda olkomala Asselman bbu kolattama lattena mintiya asatta innasi kišake, mintiya asallana komaldana kulin kekutule.