BIRINA NUMURATA ŠEBANALA BARE

Eritrea Kunama lajinowa, Temakinna kotemakin doggogoski, Kunamiya agara sasowa nafa kitalalima gatabbu kosodana kogošake.

Latta minta ekkena !!

Eritrea Kunama, Katakema kalla, Šabiya mengela sanowa, tagisso mindiya ekkenasi Sama kidorki, išigola lageta huleski, lajinabbu woyniyosunasi niyatiya ayniyabbu woššaloski, ikadda komowa kotakema hakowa deya. Iša gosubbu, tama kakosima fanakenalle, katarbi godima kalla, Išigola lagekin ikaski, laga asattata kikadana bakata kiteki, šifinadala kosimowa kanti godke. Innaked godimala, Kunama mosowa, woyna gada tabilowassi kimeke totageske da manatanume deya. Aysisi Artowa koybamowa kanti godima haka kišabbu, Ide dimokrasiyala artowaye okkoybamowabbu, aw okamowabbu kakosoda godimowa kosibbu,  lakin, angude, gada niyatowa koynaki, šifinan gommowaye, maja kammina dadanume. Ka ella niyatiya ayniyabbu, woššaloski, ikada koma kalla, tamana ayniyabbu woššalosunowassi, ay fanakala koda kadeki, kafali kaloma nekedan deya. Inna Kunama darka uruka kasakin košikoma bubiya ayniya niyatiyabbu, woššaloski, itena maja kišamowana kokayyidada. Iša gosubbu, agara mosanda koyba gosumowassi, Angudowayena wotakkosona kogoša goske. Inna kawdanasi kasibosumowa, Angudeda, uliya niyata kotalali kokanasi, hemmena, Koybiša bacasi dittiya , woyna angudowaye nafasiddabbu, agarowassi koli kokiki nafon kokanasi tema kitemaki, mosowaye niyata komusunasi suňan gommowa kantike, katalalike. Temiyekin ellidde, Are laga meliyya goddabbu meňana, abura mesana, alle gonki, ay meyteniňino, gamuna dadandabbu, kimamaji gommowa agarowa maydabbu kitakki, komamajabbu kuu-kikutamowa ide lawaski, majiya ayniya niyatiyabbu, woššalosunasi fayyas kintina kogoša goske. Wamiyoka gasuna niyata kinamowana, amanabbu, Kunama agara sasowa nafasile lawasuma kišaya, Kunama košera furdiyala kišano kososoniyabbu, ka-hara goski, itakemmowabbu, furdiyitta, kososoniyitta lagata nimamaji nikiki nibalena dadanume. Woynabbu, Sellasi Erkukodisu Kunama agarowassi tabila utumme asasamma kawino, maloki, tagamala makoyake munnimasi tamana kosima hakowa, niyatiyabbu gamunesi kišano, komamajabbu gangommowayesi, Kosima tabilowa maydabbu kasasabbu otakki tamana ayniye niyatiyabbu kotawa kokana kogoša goske.  Ay fanakala, lageya, lageyan deya, Ide ka-lagaki, ka-laga. Woynabbu, Are lagale kalima kišaya, Lagiňňanda soniňňa jabala, bišiňňa laga, orotiňňa mabaytiňňala kaytena majowa kalla, šos kišanni. Kantima kalla, Kime Kuname, lagiňňalabbu, Šabiya mengelowa taggisso majiňňa ankatiňňa baciňňa memabbu, katalali kakanasi, kaminti kawla fedimowabbu, woynassi serkid kabacina dada fanakan ditta, lagiňňa, soniňňa, dibiňňa, juwariňňa, mabaytiňňa, Oriňňa sukena, mandariňňana košitiňňa laga sakad kasoki, ke lagata kagallebbu, Iristena, Šabiya talene agitomunasi, hakellana kinammowa, Keka kotakemana, Selela biyende kesuma hakan deya. Hakowale inna kišaya, lageyala nitena dada majowaye, baceyabbu nitalalinowa udabbu, bacala ninama lilika tagamakin fenki, deda saganneda, furdiya, kososoniya, ňeliya, košeriya ankata agitomunesi, otakemma lagatana, furdata, nikiki ke, harana ke saba kosanowassi, tabilanume. Ide Kunama koybiša kitalalima šos kišanni. Iša gosubbu, artowa dittiya, angudeda niyataňa matalalinanggomowayesi, niyatiya kišama hakke tamana, Kosima hakowa konyumammabbu derňadibbu, kosima damana bubiya kitakkile ima kišaya, mayda kišana ide, kakodiyesi temowakinna doggagosunanda kobinowa koske.

Kosima hakowa derňadinasi:- Are laga niyya goddabbu, meňandadabbu ištan gommowa are lagala goddabbu niňanowa iwiki, ekkena, lageyanda aceyam kofuma lagalana goddabbu niňana bakata kosimmowa kotakebbu  inna tama lajina subbiddadabbu laga asattata gadenabbu, nokodadina kodadala kosiyya:- Ekkena nimowakin ašik Tele kontisatteta lajinellasi kosona kodadowa nitena kišamowana, woyna kulabbu, kosima sana wagata kekiki, haykeyabbu nokofalki, nisana niňana kišamowa kotakena kogošake.

*Mintiya abarmana komaldana išamata anisuna

*************************************************************************************

Kasakakin koytema kabara

*Garina kososonina kišama, Šabiya usula, Kunama higidala kikki gas gosuma askara šukudowa sabababbu, tamfeda arte olaj salan kosa gommowana, inna sababenabbu, ašiye koyšeki, jajenada taggima kele kišogosumowa kotakke.

*Inn damanenabbu,  Kunama higidala, šasuma Tela akontabarowakin kobinki, agara kasakala komin košima Askara lattowana hadowana kobinno, Tamfeda bubiya eji salas kišagosumowana, Woyna Tamfedowaye olajimowa sabababbu iwwe ininiňe darkiyena manniyesina, likinki, haydana jajenadakin kibinki, ašik mabusa kilili, gommowa irawe kasakakin Abbarenke.

*Inna sababenabbu Tela uya 25/08/2006 amela Naya naburu sukala, darka kiše 15mena anda kiše barena(2) okobuceki akke kekiyabbu gamanninke dabbu Šabiya mareta koliki isasamowa  koytema kabarowa ossoske.

*Woyna koytema kabarowa ossodiyala itafki, Koyta biya gatalabbu kišayana Šabiyowaye oliki dede kinola kišonasi tuffammo, Inna damanenabbu, Mannowaye, fenki,  Afilo, Ašittikin, ke 28 adikišoke kinatawakikino innaye adikišoke ay mamininiňino dabbu ellowayesi ikas kisameki, artowayesi mabusa kutumowa kabarowa itafki, ossoke.

Inna šukuda damanokenayette kollimabbu, Šabiya hakumata, Kunama darka baddala kele gosuma mengela sanowa kona konokasi kitaf kikki gasgosumowa kotakke.

            *Inna damanenabbu Tela uya 20/08/2006 amela Aniski, askara  aw agelgilot kilatta košimowaye olajki layn kosamowa sabababu darka sinne 24si mabusa kibinki Mogolo kikiki mabusa itala jajenada taggima kole kišono koňadala kokosimowa irawe kasakakin kotalalike.

Inna darka sinne 24nayekin  tamata kidiya issegabbu kokotalalime:-

  1. Amasi katta
  2. Madaliya Alibay
  3. Daga Asallo
  4. Addam Asala
  5. Jija Selema
  6. Damama Šomay
  7. Aja (Abat)Awatena kosamowa kotalalike

*Inna darka sinne 7re naye karkaša sukakin kibinime kosaki, inna analana, Karkašša sukokakin darka sinne sattesi mabusa kibin košimowana, ime,  1.Amma aggar, 2. Šunnu awetena 3. Turawa Idrisna kosamowa Šasuma Tela uya 22/08/2006 Abarma amela kabaraňela osson masomašimowa kokayyidada.

*Inna damanenabbu, ikkowaye ode koliki, Šabiya konala salammommowaye ašesi, ikkowayebbu kiyaron kinolaki, sakan kiwimala, dedowayesi, hummanki, Kwalay talima tanta kinalemowana, talimowa komalama kulabbu, Taykanabala kokosima Sillayowayela kiki kuburkenanda asbatam kosimowa kabarowa itafki ossoske.

*Šabiya usula, Matarebiyala Tela akontabarowakin ašik inna kabinima tela ellidawdenatta šukusuma kulabbu komaldala miniša kiwenasi kokossu gommowa kotalalike.

*Ide matarebowa siyabiya šadiya Ethiopia hakumata lagiňňala goski išana kukumowabbu, dagasakin kay sattedda kišayana kenolabbu kakoweki masa kabacki lagiňňa kakasi suma matareba kolaki, ištada sasa kokki gan gommowa Irawe kasakakin kotafki ossonke.

*Ardellalabbu Šabiya hakumata, kalusiya kankowayesi, Kunama baddala kole gomma haydowa totagedabbu, Šoldanditta kišoki, dumiyana, kotoroniya kafala kitiriba kišo gosumowa kotalalike. Inna damanenabbu Tela uya 23/06/2006 amela kaluse sallesi, šolda nakfa 3000.00dana, laššena kita kišono  sugunnegommowa Irawe abbarenke.

*Inna Kunama agarasi šukunki, hayda kole kosono, Šabiya usula mala kutur kišogosuma Šabiya kaluse Sallenaye  kide:-

  1. Kalusa Luter Musa, Inna kena, Abacaca iddiranda Kunamiya agarasiddabbu šukiya bacabbu fitetosuma  Doda Musa mišama
  2. Kalusa Minigsti Selema
  3. Kalusa Bani Antone
  4. Kalusa Aggas Šengerna kosamowa kotalalike

*Inna innakes kosimala, Ora Kontošada kokidama karkašša košitellasi  Abalenakin karkašša gas kino Šabiye obinki, kirabbu  takasenki ya anda koyamowama kulabbu teseriyana koful kokki gammowa kotalalike.

*Innakin aňňadabbu, šasuma kabarela katikkašima kalla, Šambakko balata damada konada  antata gos kinama Sale Adumsi, Saniya wagakinna masulatiyakin saron kolaki, Firanko Kobaba waganda Turgumanala kokimowana, Firanko Kobaba tama okitenalle Saniya  wagana fiššiya agigata kotakemme.

*Abarma:-Gaš barka antata gos kinama Kahisay Gebre hiwet kišayana agara komamajinasiddabbu  kosima kallabbu aradiyala kokino babbas gosuman subbu išayyana hakowa, Saniyakin tefan kolamowana, weleynkolamowa kotalaligoske sanala kosimmowa kotakke.

*Šabiya usula, tama okitenalle, lajina agare dabbu salbabatoski, ukuniyena, taleniyesi, ududa wagata toras kutugosumowa kotalalike.

*Inna damanenabbu, Agarekina šabiya askarekin kotalali gosumowabbu, Šabiya hakumata Erennay Gomgoma higidiyalana okodoka, hududa wagowatta kikas kiki gosuma lajinowaye, lajina šadiye dittiya, hududala kosima damanowa kokotulenasibbu kikima Šabiya farmatorena, ukuniyena dabbu lilikiya kodorki oda gommowa kotalalike.

 

************************************************************************

 

Sosa kola

Ufkes kiyano, okkoybaki išigola lageta hulemma soniňňa jaba agare koluda

Kunamiňňa agaranada, lajinowa koluda

Šabiya mimowa koybaki, lajina ketawama agara narkabowa koluda

Lagiya sona jabata, baciyabbu kidenasi ditta

Ye Lagiya leddowalle arita koybiša kiteki woyniyosunowa ditta

Šillay kiwiki, igalle gasunasinume deya, agariňňa koluda

Kittitiya afunala lakaski, arbiya hosunasi ditta

uliya nafa ketawaki, laga asattata kigallenasinume deya agariňňa koluda

Kunama agara koluda Iriste konala kokoyama bišiňňa lage baciyabbu kikas kikanasi ditta

Baciya memabbu, Kunamiya higidala, majiya ankatiya kiteki, dannosunasi ditta

Iňňa biba dawmma agariňňowaye koluda, iňňa biba kokas kokanasi ditta

Bišiňňa lagena dawňki attile lajinala kokosima košeriňňowaye hena kobina

Etetasso igardeno koybišiya Baciyabbu koniyala kotu kokanasi ditta

Aciyam kofuma lagata kodeki, oduma koňanasi ditta

Laga Asattata kogalleki, Ke saba kosanasinume deya lawiya durmediya

Koskama komma godda koybaki ikadda koma košerowa koluda

Ufkes kiyano, okkoybaki išigola lageta hulemma soniňňa jaba agare koluda

Tammabe Sellasibe, lagaňa madenanki amanidab lummowaye koluda

Juwariya mabaytiye Sakanki, lajina kotawama anda kišowaye koluda

Ikke baca memabbu, Oriya suketa kodeki, woyniyomunasi deya agariňňa koluda

Ka kona kokoluda koynamma Kunama Aggere, Amanida

Baciya memabbu, Šabiya kotadaki, Agariya kofurunasi ditta

Laga Asattata kogalleki, Ke hara kosanasinume deya, amanidiya

Kunama tafkiyammu kolikigasunasinume deya, koludiya

Yee.. Kunama higidata kodenasi deya Agariňňa koluda

Etetasso igardeno nissaliňňasi kakotitoki, Jamariňňata kadenasi deya

Koybišiňňa baciňňab katalaliki,Killida gogodandabu Banderatiňňa umme bide aro higidiňňala kakibbu fallay sunasi  deya

Šabiya mima koybaki yoma agariňňa koluda innokan deya

Kunamiňňa higida, Soniňňa jabata kadenasi deya koludiya

Ye agariňňa koluda ummiyanume deya.

Be innanumebe Agarame koludeya amanideya?

Be No inde lawan mekki kiyarombe laweteya?

Laga asattata gada šimala fuffuski salas kolabe koludeya amanideya?

Fanakiyasi koloma šimalebbu mikomamajiki, mumusube koleya?

Are laga miliyya goddab meňananki, ištammossi mikobinki, mifegedabe gadibeya?

Ki kalas Sona jabatammeki, laga asattatambe mindeya?

Šabiya mimowa kakkoybaki, majiňňa ankatiňňa baciňňab katalalinasibe dima?

Bišiňňa lage itiňňa kule, iriste konakin baciňňab kakasinasibe dima?

Soniňňa jabata mindiňňa tokonena kalemma kišayya atoda kaynamme suda kaynammed kašima?

No inde laweteya kiyarombe? Ki laga asattata makadanambe?

Soniňňa Jabatanumeno, Are lagata magallenambe?

Kunamiňňa higida burowa malaki Are lagata Saba goddowa tamamakembe?

Furdiňňa Kososoniňňa ňeliňňa katatonnino? kowe ňela, kowe kososna worasomanambe?

Ayadako, Deda tanke, Furdiya kososoniyitta lagata saba kosanasi ay keddib mime metawano?

Lagiya hena kokobinki, amanimma lateba tankesi, aykeddib majiya mumusunasi miminti mewlano?

Aayadoko, Yee Aya dakoo…….

Oritiňňa sube, Juwariňňa mabaytiňňa nasi sakanmišo gamunasi lawammo?

Bišiňňa lage itiňňa kule Oriňňa suke Iriste konala kišanasi amino tamemmo?

Dabaloti, Eterina goma badumma Iristesi sakanmasokema ekangombe?

Be Iddoňňa, Lagabi, Asa durumba šošorkeki, Kula dedesi ilililikimmen gomube?

Adigiddi, Jaraba Šišebu higida bacaňabbu makas makannima ewib gosungonube?

Odas tokoleki, Be, Dakamare, Konuma ugaro Gage sukata madennima  Tika asaba solla elamu iriste konala kišangombe?

Alala, Mareta, Šamboko Suba udeki, Iriste konakin bacaňabbu makas makanningombe?

Binbilna, Agale badumma Garmi jarjine, ašina, Iriste konalama ewib gons kibalengombe?

Karkaššeki, Tirikb solla, Tole badumma Are-daba solle hemammen gombe?

Barenteki, Barentu, Biyara Gelgele Mandariňňa andaki nabinnakannisso mukuki migallenasi lawambe?

Kolluku, Daggabay,Šanini daro solla Ambobo Ajjari asoma agita, makannin gombe?

Fode, Fodeki, Itiriti, anyiinyi Solleta makas madennin gombe?

Anuguleki, Damma,  Abašokko solleki, Iriste ewibbu okangombe?

Dokinbiya, uga biya, ugummu Asibitii badumma, na mišo ganmusu?

Ugareki, Galela Solla , hemammeno, mindaňaAre lagata mabonangombe?

Asakori, Barkanit sollata makas madennin gombe?

Dabareki, Tettekina, išila sollasi mala magallenambe?

Sumbareki, Šakat solla na maso gamanan gommo?

Dadoki Kaabakka sollata makas madennin gombe?

Šillikeki, Suba suka bacaňab makas makannin gombe?

Maydab hekidi Kunama košerame lagiňňa iriste konala kišanasi kekokambessa?

Soniňňa jaba baciňňab koniňňala katuna tabilowa kosgosubbu laga asattata kagallenasi tabilokambessa?

Ayyanake, Ayyanake, Šos kišanniman deya

Agariňňa koluda innanume deya.

Kunamiňňa agaranada, lajinowa koluda

Šabiya mimowa koybaki, lajina ketawama agara narkabowa koluda

Lagiya sona jabata, baciyabbu kidenasi ditta

Ye Lagiya leddowalle arita koybiša kiteki woyniyosunowa ditta

Šillay kiwiki, igalle gasunasinume deya, agariňňa koluda

Kittitiya afunala lakaski, arbiya hosunasi ditta

uliya nafa ketawaki, laga asattata kigallenasinume deya agariňňa koluda

Etetasso igardeno nissaliňňasi kakotitoki, Baciňňab Jamariňňata kadenasi deya Agariňňa koluda?

Šabiya mima koybaki yoma agariňňa koluda innokan deya

Kunamiňňa higida, Soniňňa jabata kadenasi deya koludiya

Yee mikomamajime mikosiyya

Lagiňňata mikisinasi gadibeya

Soniňňa jaba higidata mibonasi mindeya

Inna deya Agariňňa koluda