ERTREA
KUNAMA KOYBIŠA DIMOKRASIYA SUNGADA ERKUKODISU KADAREDA SUDAN IŠTADA
FIŠŠALA KOKOSIME, BACA GATALA KODOROMA LILIKA TIBBIBA.
Tama
okitenalle laga sasa siyasata targada šibaba anda kito gas gosumowa
kantimale kišeyya ganuna ersasakin baddala kišaki sulluma, dayšada,
fajana tawda, samara woyniyoda kollabbu nafodana ide šadiyabbu
kwa kišana dimokrasiya majesi waga udumala kosoma sabbatasi sultata
agacca konala kišano agaram ores kibin kikama tabilabbu kokosodaki
košerabbu kittitomma lagette kakodadiki sebbud godimowa kontike.
Agara oššalabbu kokkatawaki niyatiya tillan koso gommowa fanakena
farda kišaki, agasa marabbu kosoda kimesi kosasana kososona neńeda
kišake.
Afrika damana kantimala
fanaka gerakin oyniyodiya anda tagama, hayda. Inna kišama sabbatasi
košita laga arte baciyabbu koybiša koyteke. Iša ditta agara niyatabbuna
oššalabbu kokosodame arte nume. Tamana Afrika tagama šadiye; siyasata,
kotorona, agasa marabbu kosodala ibiša kitemma bada kišama sabbatsi
agarowa ašikin andabbu kitiriba kiggaski tama fanaka etetala Southern
Sudan agare, košerabbu kittitonki
siyasatabbuna sulubabbuna galle 21 si
kobacima masowa tama gatiya kifegedaki subbiddada maydata
gas gosumowa kantike. Lagiňňa Eritrea damana kantimala
galle 30si kobacki koybiša košere bubiye fiteta gerbeba jabimma
elegowa šabiya usuala šiftowa nafos kikki kwa kišana dimokrasiya
majenasi šillay doske. Bubiyakin šabiya mare kunama agarasi tendiya
kollalabena matareba sasa kolaki mukuruta sanate baddiyala koggammowa
ay kunamasi imallenni. Ide inna hakena kormema kunama unu ašibbuna
kunama nume, saba godda tamesuma kišana.
Tama fanakenalle
Eritreala kittitoda jinise satte okoske. Ime:-
1.
Košerabbu kittitoda
2.
Košera mosabbu
kittitoda
3.
kobinna (dina)
bbu kittitoda sumenaye hedima maylowa kayanasi košeriňňa
kodorno sanala kuta gosumowa keka kišaki, Kunama sasana Kittitiyana
Eritrea laga arsibala košerabbu kittitoda adigila kišaki salufa
kinateki kittitoda jinisa bodowayesi ana kinate gas gosumowa tikilayda
mayda kinama sabbatasi deya. Košerabbu kittitoda nissala keka
kišaki tummaski niyatiya maylowa kiyana suluba kišamowa nissaliya
salufa kidorki olkomiyala kittitoda, tummada, siyasatabbuna sulubabbuna
sanala kutuno utamowa kunama agara sasa kefatomana kwa kišana
dimokrasiya majena Eritrea košere bubiye itadasi šadiyabbu kunama
agara narkabowa faydatasi digosumana lasa sasa ganuna tabilabu
kitarbi kiggasuma kittitan deya. Nissala, Košerabbu kittitoda,
tummada innaye nissala lolabbu kokkollima kokale kosamasi bubiyakin
nissalala darabesumasi, ame kunama agarasi saba goddakin leledata
makonasi makowema abacaca iidirowayette koybiša dannodata ašikin
andabbu bacaňa matiribana kišamowa tibbibabbu kola malu gomake.
- KOŠERABBU KITTITODA
Košerabbu kittitoda
kunama agarasina kittitiyasina nafina. Šadiyabbu tummaski nissaliya
keddusowa tikilayda mayla tiridittabbu baciyabbu kitalalina kittitoda ondoba aw gadiban deya. Ide innokan
deya kunama koybiša nafa šadiyowa. Iša ditta kunama kosaki košerabbu
kittitoda aw kittitiya Erku saba goddata kokasinasi tamemmesi,
ame kasidiya Erku koybiša udumala kitalali kesoki ibesano tamma
unuta bayabbu maginki dugulabbu, aradiyala anana ištadabbu, koybiša
koytenni sumasi Erku siyasata taka, computer
kosasa, agaleya kosasa ummala goddakin salufa bakata udumala
lewes kesono kwa aw akosase subbuddadata seges kekomowa laňanki
bagane mašankala mišaki koneya sanasi mokkormeki kunama kittitiyana
ayneyeb minatawama Agastana gujena suňada asungudammemmasi
tama kišayana, Mala heda, kalmeyitta sultata tameda, kidda atima
innaye agiteye maki matalali maso gomake. Godda maydana hella
sisimana bakata mayde kesono oynakin diyadata tamemmokowa dittitya
kittitana nissalana kittita anatatena tamata kakoma kotalalima
bata falana koytema wojasina kokormeki kittita bagana suńammesi
koneya meytenama dowakin ay kawda? Kunama agara sasana kittitiya afunala lakaski
etarbi goskema mayda abbaremmu, suňadaňata walida ištada
baganakin koneya mindeya lilikeya hummanki akkabenkeka. Sogommale
kišaya jarimatasi mibatamme. Helliya šadiyala mekoskema.
- NISSALA
Nissala niyateya
ayneyab oššala ašik kosaladata sumena kunama agara sasa niyatiya
ayniyab oššaloski baciya irigala kosimowabbu abayiyena akomiyena,
kitakki etawa kikki kittitiya awsada dorda fanedabbu kanadi goske.
Amme nissalaňňa keddusenassi makobinimowa agariňňa
kogošama faydata dogoladittabbu tillas kišona kišamowana kwa kiša
dimokrasiya maje tefa dittabbu košeriyabbu kittitoski tummaski
ibac gosumala, bašukulla iddirowa abaya baddala kole gomma kasaratena
koybiša alemata wasos kaso gosumena Kittitiňňa Nissalasi
salufa kodorki sanala kotuno utamowabbuna agastana guja sana tiriboda
oja kišamowa kobinaňňa. Inna kišamasi Erku baca fardakin
kejiki kittitana kunama kida ketimaki suňas gosumowa lawiya
kišabbu ame saromaya kittita anisunninki okasaro košiyana ime
okosso okosimmeno Erku teradala kišamowa otakena kogošake. Oynama
kosasa kišowassi kokasaroki šibabiyabu akosase kibattaki kittitoski
urfina tabilabbu marosumossina ankatittabbu koskamaki ime kanunana
kittita adaba fanede baddala kosabbu kittita bayabbu mekosodakema
ede suya kosana kokoybamokowabbu kittitakin hulemunasi kokossumena
hulemmena tammano ditta sellassi ame aken mamin mašimenki mekasaro
melonowa mataakke. Inna tabilenana botatam išima kišamowana kotalali
goske. Gata ellalabbu Erkukodisu Kunama bodesi baca fardakin kinatawamella
kallabbu fanenki dugula kotika lawa tokorala kolume okosimowana
mali masa gomake. Kanuna lawski kolliki išabe išammebe oyna dugulette
kollima ellana kinamme. Oyna okolliki tamata fitetomme imiromme
dugulena siyasatana koybiša fardala kokoski ankata udumalabuna
tiridittabu kolliya mallaytette kokolaydaki obac gommowa kotalalibu
uliya nafana sultatiya tameda kosisima kokanasi dugulińńesi Erkukodisu
akkamenki bartakan gomma siyasata koynamma dankunesi waga koynammowana
maydabbu kotak kasona kogošake. Erkukodisu koybiša baca farda
ka ketawama nume, ka koybama nume. Oynabbu Erku fardala dekesumowa
oleysu ditta dugula kotika tokora lawa waga koynammowa kosaki
ame Erkukodisu kittita fardala waga maynamme akammesuna Kunama
kosimmowa kotakena kogošake. Dekedekemeda uliya nafa kišamma kišaya
ella kontimmowaye dugulesi kittitonki kittita bagana lakamunasi
kominimowa uliyabbu jarimata komin gommowana kunama agarowa kasa
kala kominta koko gommowa fanakiyala sirgitiya ted katunowa obinina
kogošake. kittita dekesunni, ide bašukullebbu abaya baddala kokki
gas gosumowa uliyabbu lakasunni. Kititowa faydata anata
kitonanditta kasarata kikona damana kosimme. Inna agara sasam
ibin kikama baca ondobenana nissalenalle tirimake dinowaye babara
ime baca fardata kolammala abacaca iddira aykalle inna nissalenassi
kokobinki fitetombessa imesi kotik kiyamma kišayana amesi Sudan
igidala makosima Kunamesi ababadamanume. Tamma šabiyatte gufedi,
sullumabbu kafaliki sultata kaytenki ofali gommeda babara uyella
kittitena tufemaken košimowayette kokotafki daben gommowayesi
masona yedettam kosiya ame Sudan kassala igidalana waga bodelana
makosime amada taggimabu makotul gomamowana inna nissala dawdena
kwa ańńada iwiki dugulana emela kobininnima subbidadala melimowa
masasana hemake. Ide innakin jarimata taggima kosimme. Mallayteyasi
niki nufuki are laga niki fitetommesi lańanki šabiyatte sullumabu
kabacinunowa amanabu ay sosonita mekofegedaya ayneye ekaski ekokela.
Sudanla kosima Kunamana Erkukodisu kittita tendiya alle kofumowana
inna tendena kafumala abiša iddire aykalle kafubessa innana asbatala
katuna kogošamowana bacakin kokoykome awrasi kakobinki tiridala
kalunnimasi doggaga kaminki bata falabu koybišińńa baškullana
agarińńana anatema tasowabbu kakosodanasi koola malu gomake..
Ame Bacaňa ašikin andabbu matiribana ašik koybiša kotalalinata.
Tamana kolaňa wagiyasi.
- TUMMADA
Tummada Helata
Tummada gudurata tummada kalma. Andinňe masalala tummada
abina darga kifegedananki odamowa sosiyasi nume. Fanaka gerakin
kunama baddala masa fanemmalana Oši ayakin Tika subata, Tika subakin
Sudan hududata, tummada gila koleki ardan kokosoki sulubina guduratesi
utuno titommowa ay kunamakin konyumamma hakandeya. NO! tama kakosimenalleki
dimale kišaya, aši kos kišima tummada kokala fajanosuma tabilabbu
šikis kišama kunama, tummasunasi salad kawla godimowa abayeda
šabiya kaluse otak gombe?. Baca gatala nissala keka olkomala kittitoski
tummasuma agara abaya kalma sakkos kolaki danna koybiša kitalalinowa
tirida kosimme .Kotalalima tummadena košumburenasi kokossu gomme
katakemeda sultatiya henabu kokowe fenki kittita kanune bagana
suńammo Erku kalafa itakemmowano sirgitiye tes kutumala imokesina
imokela kikama fada komowa imesi kanaa kišoma ka oytennima kotakemowano
dugula kotikata kotela kotu gomma dankunowaye deya. Innaye deya
Kunama OYNAKKE. Inna kišamasi ame Nissaliňa, košerabbu kittitoda,
tummada innakin andabbu
ammarosunasi maynama kalma bubiya sebbumana kišamowa kokošabbu
koola maluke. Tamma Erku fardala kotalalima tummadena kontinasi
šomummowaye kakidameda lawa tokorinokowaye kosana. Oyna tabilanda
otawamowana iki kinolannimowa otalali gonke. Ide diyadatabbu kotalalinańandeya.
- KUNAMA KOSAKI KUNAMA TUMMADAKIN KOLAJIKI
ARE LAGALABBU KIŠANO KASAKALABBU GONKI KITTITA KIDA KOTIMAKI
KUNAMA KIDABBU TAŠATON GOMMELA MADOROMA LILIKA TIBBIBA.
Kunama kosaki kunama
baganabbu ganki kittitiyala koynama lilika bajolinowassi, Ame
nissalaňa, kittitodaňa, tummadaňa, abayesi;
šabiya kalusette andarella minte dabbu makidaki, Ahmed
Šingeraysina kokaliyesi babara uyella kunama baddala nele nišima
mengelowa anin niggan gonumowa kos gosubu tamana ke sawara nikki
Erku akes kiminke okes kiminkedowa sawareya kokki iromuna fanakana
etetala kišamowa nitakena heske. Inna mawda gomamena tagama maynaki
enasi makkaylomabbu kišammowana andeye esasama kida atimana końera
siyasatowa meyakin nuta nolana fanakowa iddi kišamowa nitakenasi
deya. Kunamala ay ninano? nibinina anasaňga ninaya nibinina.
Kunama košera baddala nele gonuma mengela sanatekin hay uta maki,
emela ašikin gabila šeyša maynamasi enasi inna komalda masasama
kišabbu, kokobaňabbu fitetaňabbu koytema kittitaňana
kunama agarana ime Mahale (andarella minte) kosamowa masasa gomake.
Marbata henuma kišaya abayeya šabiya. Woynabbu Nissalaňňa,
košerabbu kittitoda tummada innaye, kunamasi kobinaňa. Isa
lagalabbu kosukaki kunama agarasi tunkola bayata maromunasi lawanki
suňan gommenaye, takeya agegelam uyala hulles kišama kalla
maki, Woyniyodeya kwa gonta kura hede, saba goddana kwa ansangabbu
gada lilikea furkukowabbu kunama agarasi koybiša miko mišonni.
Tamma eme Ame Erkukin magallomanno kosima damanabbu kidiya matimabbu
agarowa komamaji kasonan gommowa asabimme. Eme melima wagala Erkuna
badeyala, inna bubiya unu laga sasa ganunette kitarbi gasumasi
ay lagala waga kinamowa laňamme. Ištadeya kamalowakin mekosasaya
doggogomuya mayda. Kunama agara sasowana Erkukodisu Nissala keddusowa
olkomala košeriyabbu tummas kišaki bata fala baciyabbu kitalali
kika gosumowa korma kosimme. Emena laweteya tokorenakin mekobesana
amela kosina, ide mabesnama mekkaylome. Jarimateye falakala kokosimowa
lańamme.
Tamana Erku nissale
Aitomina!!
ERKUKODISU SUDAN
IŠTADA FIŠŠALA KOKOSIME KADRE LILIKA
Ali Ajjay
Anbesie Lula
Dessaleny Lemma
Allamin Hamid,