ABA ABOKAMMA ATAKEMMAM KOSSA
KOTULKI ATAKE !
Aneniyas Lamek (CaCo3)
Kunama agarasi abanya Anniyam išodi kišomandana šod
kawdana. Inneked godimala ummiyasinume. Tamata kantima kalla Kunama
agara baddala dusumma ajala aykosso? Min Eritrea lagasi colonialiste
hakumon koynama fanakowakin kibinki, tama kosima ka ňada
šabiya usulenattale hayda, komma, amada goddakin šaski uya ellokana
hella sisimala haabe dabbu hakes kikama fana kosimme. Ide inna
bubiyasi Kunama agara Annam koske dabbu udiye sabbos konniki abanyabbu
šaskoke. Išaditta abanyana hiriya kinamowabbu abanyiya hirakin
baddala kišano kalas innekeda ka olkomala godda koddike ski, ite
gosuma hayda goddowakin kobesanasi, kunamiyabbu fes tummaski,
košeriyabbu kittitoski, Nissaliyana NIYATEYA AYNEYAB OŠŠALA
AŠIK KOSALADATA suma nissala keddusowa kimmi kidor kikki tilladiyasi
Kunama tamfede šuka jabiski, fakkarina batafalebbu anata saguske.
Niyateya ayneyab oššala ašik kosaladata suma nissalenassi abayomme
kililikimabbu nekediyala kafalina kišabbu, Kunama agara inna nissalena
kibin kikamowabbu ay nafi kiteno dowa kantiyya ambosunni. Kunama
agara inna nissalena kibinkikki ibačimowabbu ekkenabbu košeriya
koma kitalalike, Kunama bubiya tummadella olkomala sokomaske,
abayiyena akomiyena kinatawa kitakke, okodoka majiya kišano hakiya
tabilowa ketawa kitakke, Kunama ayka ki kišanňino nki okkakaši
koyname tammake siyasata fardela Kunama kekalabbu kosaki gunumunasina
sarida kokotuma hirala kokosimowa inna nissalena ojandeya. Ide
inna hakena tummada farde šutomuna.
Inna innassi kišabbu tama abadeyam
nadorona nagošamowa, uliya Kunama kosaki Kunamiyasi abayomme kililikimabbu
damade nasanena henake. Ayšisi kunama haydaňňabbuna,
okodoka taudiya kililikimabbu fanaka artoka kafali šad kaloma
sabbatasi fanakiyasi kawi laudiyyana ambosunni. Ekkenabbu uliya
kunama kosaki kunamiya tummada kokkoybama kenaye nakeno? Aykakin
fenki aykatta lin kokosodameno? inna kokelenayesi angusuyyana
damade nasenemmabbu nawišanansi naggošamme. Ye ekkenabbu inna
kenaye tummadiya gadibana lilikiyana elloke kosa gomuyyana tulediya
aw fediya gate barekin femme deya. Ekkenowa kunama koybiša bačala
kokotaf kobač kokoski, ayniyebbu koruku kokoma fogadebbuna,
miyya waanki oššalon kolutama kanunam ililima akkurasi, kittita
marela koynama kokkakin fenki, oynama jarimatowa woyna marowayeta
fanki kona lušinella kalla kosanasi darabemmo tabilowa anis kišonnimowa
kotalalima kulasibbu, GADANNO GADAB KIŠAYYA ……skemma
aurowa kišano, ambodanno ambosuma kulasib madenni dabbu kunama
bačena koňarinasi suňamme deya. Abarmowa kišayyana
inna kirokenabbu kišaki waa are lagalabbu gonki dugulaňe
melilike, miyake da dugula kotikabbu femme deya. gabala suga kuwayya
date ašokodasi. Ayšisi ay kimin gosubessa maydana bayana etawa
kitakemma sabbatasi. Innayena arelaga kolimowa taka mayda koynaki
takabbu kolima kokkalo kiyano siyasata atake ame nki bayana maydana
kotawammabbu suňan gonke. Innalle mayda asbatedina kogošamowa,
wage barela gedimowa tur kabininasi kišamma kišayya, kirelloke
deya. aširmine bare naata fangonano dowa mitakemma kišayyana
uga faadala samaromunowa wajiba.
Samariya aureki aykes kinenemeno ?. Inna kenaye tummadenassi
ka ellokam ikki lolobosuma kallabuna, ka angudokesi kililikima
tummada kallabbu artoka buunke. Innoka aykaddi, inna kittitena
akosasesi ikamme, marbatasi fesuma kittitandana ellena artoka
kofe kodake. Inna akosasesi ikamme da aurena fanaka artoka
gollammo, aya fanakiyasi iwibbu gollankokki odenamma dabbu damade
fayyamake. Innoka aykaddi ? ardellalabbu Erku akosase innamma
ayka kikišanňino, ay batafale nakokeski arfasgosso, laga
sasa wabbu nintiyya batafalandabbu nikidanasina sarida ndabbuna
artoka arfanke. Išaditta ame deyam maggošamowa ka elloka kišayyana
inama taka kišano šibabiyabbu agara marosuna ansaňga kinamale
kišayya, inna kenassi kone bareb mabin makki totagemana, ide amena
woyna unu inama kalmowa kalla matato makabbu, bubaňeb samaromanasi,
katirab suňamanowa deya kogošaňa.
Innalle abasi anda kiba kayamam kosimowa, auriyala
ame makuma kella aw ke baroke ditta nissalowassi makkoybamme muna.
Sanabbu nintiyya lakin kunama tummiya maruwata kosanki suňan
gommowadeya. Amanab kunama agara koybišiya kitenowassi obin kokamale
kišayya, kunama tummiya ankata ayšiňňi kosan gommo ?
nissalowassiki ayšiňňi kotare gommo ? . awra artowa
anab kaleyna amela kosimanno olle na gaysunassa uyowa annam itake.
Oynakkenaye iňňabbu
damade kasanke suna dada ! no inna kenaye botatiya aura katikke
dako mayliyaki aw nissaliya ayšino? inna kokelena nakasinasi nantimowabbu
nabini. Oynakkekin ellatte fanaka angudasi madarmake, iňňata
kakasinasi artoka darabeske, abana artoka fayyanaki lawetiyowa
totagenamella kallabbu nakotulke. Temiya aurekin, damade šakananasi,
inna kittitena koyiya amele naonke, inna tele barenamme komaldiya
agarelana kittitena kosaki botaton gomme nakebessa mayda matakemanno
tagama kosimme ske. Tamata lakin gallana aniyalana kaynake. Itafki
tamiyabbu olaymumma kišayya sellasi emena Adolay ette jarimatine
mesanowa nokolaňadamedana ellena artoka kife kudake. Komaldala
abana kokelella nakkelake, inna bačena kabinimassibbu osamiňňe
artoka fitetodike dako no baškullena bubiya oleyskišabbu kittitena
bušukus kišamale kišayya kakaski tamabbu tummadiki kunama koybišowa
katalalinňambe komaldiya ayšino ? namala, emallena ! kittitena
marowaye sarod kanola ditta woyna kittitowa koyama kulabbu aykedi
dowa kulidki kantina nda kasida kasoke. Salaga (Togila) uda
iteyki nausso tagis kiyano ikas kaleki uda kitaf kiteke, aykedabbu
nausunasi kitey gosubessa kaydoditta. Ammoka kekenaki aya
innale kišayya hakowa natawanasi akaylonni Annokam anadadinamma
naki, lilikaňa fanakiyala nitikanandabu anata nataf naudammiyoka nawike. Tamma inneno
okitowana naoske, abana naynama lilikaňowa tamma kotulki
fayyasunasi ununa unu kokale bubiye fayyamunasi kowwaňa nabinke.
ayšisi inna kellokaňňanditta abasi darabemme angudenume.
Tamma no aba nissalaňala kokobabbu araba nayamowa kekabbu
nasasab otikki innakin anata maleynala ime hemmab kakenasi maňa
weykenanasi naggošake.
Ekkenabbu oynakke nissaliya komaldowa kunama tummada
kosaladamowa imesi koybišiya kišamowa ntalalike. Innale kišayya
no Erku bata fale lagasasa wabbu nintiyya batafalandabbuna nudanni
dinanda are lagalabbu gonki kidabbu kittitiňňatte, lawetiya
lakin oynakke totagen gomma oňkolutama faturana kokkayyamma
sagannowayesi nasona kasam kosiyya :-
1.
Erku
bata fale laga sasa wabbu nintinowanumeki, kunama aši aykauli
goskinaki tamaki ay kofegede kikobessa kittitella wabbu deya nintinowa
2.
Erku
batafale kunama agara sasowa italali kasoma kulassibbu emekin
makoludana sannayta lawa tukuliya natuke
3.
Erku
batafale emeda sagannenayenumeki, andeya šabiyana šutos gosumowa
na esasab metake, jabata kittiteda galle 50ta gammena tammata
abayala batafala taggima kokanowa iwiki, Erku inama agarowa kalla
kittitomunasina šomummowa, metakenasi šomumma kallale kišayya,
kosaseyana šibabeya tummadeya sagannowassi kiša
4.
Erku
initema batafale sudubabbu numeki, kunamiya koybišasi šukiya gonidittabbu
sebbumme kokobab koytemowana, inna ojena naskamake dowa, fitetomme
kokobala kalafon gomma sabbatasi, doggoga meminki elilikimowakin
adagata ankataňa mesanki meuda gomma sabbatasi, innakin anata
nake mesabessa manatawakeno abayala makana fada komowa emetana
kušuramowa maydab ketakki okitiyata kossab kanake
5.
Bača
geralabbu gonumasi anda kilabbu konti keyama bubiya nudamowa kalla
tillanunende kokkalo keyana. Išaditta fardowalle uleyabbu nokotafemala,
koybiša bača iddirena abiša maydena kišamma kišayya meyab
nudama kalla kišammowa, fardowa kontime šutomuna. Eme kokala badalabbu
gonki arfan koyname fardowalle koloma kulabbu lakilaka kokotuki
fiteta bada hoynanki, tammake inkalle kokosibessa hakowa meggošayya
ayniyena koreyalama imekin kabara keka, oyna kišamma kišayya innakin
anata mabbu aura numeki, farda badalabbu kokonyumamette nakas
nafalinasi maňa alawa. Išanowa fanakiyala aggere kontowa
kakkonti.
Fiteta bada hoynamma kunama bačakin kulimma elliddeki
ayen gommo. Ime uliyabbu bačowalle kokosimala kunama agarasi
nanki ay komamaji košibessa kulatana kode fayyankessa ayka kalli
kotikkiya ! bačakin kosamowabbu udiya kobininowa owiki, Erku
mare kalma oynamme, košerab kittitodena kime košera angude kasamowabbu
kalikasana waga kosimme dana artoka kofe kodake. Anda kiba keyana
!. inna lilikena abasi maruwataňa kasanema komalda nekedowa
deya. ayšisi kunama tummadena subbiddada aykalle kosibessa wabbu
ontimma aurokabbu kotikamowaye odakessa oynakeda bubiyana iba
kayannidiya. Taya aširma kobiniyya šimiya kinninammowa tamma inna
kenayela kekabbu nantike. Uliya kunama kosaki, bačowallena
kokotafki maydiyana bayiyana kontiki okotaf košiki, košerab kittitoda
makkoybake muyya, innekes kinenema kette tamma kittitalabbu nakosimala
iwiki, sellasi koybiša koytemalana, maydab kišano bayab anab maley
mafalinnimassi lilikaňa komaldowa.
Komaldala naudana henamowa,
inna baddala derňanamena bubiya asbatemmesi kunama bačenalle
naynama komowa ayka kallino dowa isabinni. Agaraňa maydana
bayana intiki lilikiya komalda kidoromowa kalla, abana kadarella
kallabbu lilikaňa komaldowa innekeda kišana:-
1.
Niyateya
ayneyab oššala ašik kosaladata suma nissala keddusena batafalab
fos kišanata, aši kalliya kittitaňa badala nakosimowa kola
nawana gonake.
2.
oynakke
ka angudela maynama kokkandabbu kokofoki, kunama agara sasa maruwatana,
osamaňanda debedab mabač makosso fitetabbu kawi oleymmowaye
ankata kosan gommowabbu, somayyada fanakowa šaske koddi komalke.
Innakin anata dugulab kišake marhaba ellab kišake marhaba, osamaňe
šukabbu hon gomma kulasib šukiya Fode aya aguda išanni
3.
kosasa
ngommenalle, hindiyane
ňelab “me tumsehi behot biyar kartehu” abbariya
aba enasi anda nameyke suma kišeta malattana aurowa matakena kosasanumeki,
amedem kosasammamowa kosasaki kunamiya šuka fala kilattaki, košeriya
koybišasi ana kidorki suňasuna kosasowa deya. inna kin šaski
BA digree kaynamma dowa kaymale ansangakin kirima laweta kišamowa
natalalike, kunama koybiša kitalalinowa BA digree numeki, katirana
urfa minta olana kinaki fitetasi akkossa kišamowa deya. Akosasi
mabe šigidadi mabe, fitetommowaye udabbu
lilika lušinena, katirinena makosimowabbu, kunamaňa
agara koybišiya kitenata nissalaňa olkomala nakoskema, koybamow
aba nayšama amela suruwaliye fitikaski gufes kasob šana.
4.
Abiša
abiša kišamowa kotakenowa suruwala kowabbu numeki, aggere fardala
is kamašimokowabbu deya. inna kišamowabbu bettalab abišedowanumeki
fardala iimub kaley, innakin
šaski ka metawaki agale makumasi dowanumeki, woyna makukemma kowa
aw Adolay kišano Tewelde, fitetiya fitetaňa, ide fitetaňa
fitetiya kišamowa laňamme, nissalellala makosima kulasib
imeta gawimake dowa innakin anata wa intib ulfam kaylo.
Kunamaňa agara ikka katirine
makosima kulab koybišiya šimala kintina fanakowa igallonni, amelowa
tummada abayesi bala gandallam ifonowa korma kosimme. NISSALAŇA
ARITAŇA DANNA NISSALAN DEYA. atakemmam kossa kotulki
atake.
Koykoma
ka kubaytana lausunni !!
Ankatana
kabbarana fitetomma iddiriňňesi !!
Koyana
saridana kunama abayesi !!
Tamana ERKUKODISU NISSALE aritomuna
!!
Erkukodisu kadara, Aneniyas Lamek (CaCo3)